Preek over Johannes 15:17

Preek over Johannes 15:17

Voorganger: Machiel Lock

 

Als kerntekst voor de uitleg en verkondiging lees ik u vers 17 van de evangelielezing vanmorgen, waar we lezen dat Jezus zegt: “Dit draag Ik jullie op: heb elkaar lief.”

Het thema van de preek is: “Jezus beveelt ons om elkaar lief te hebben”.

Gemeente van onze Heere Jezus Christus,

De evangelielezing van vanmorgen bestaat uit onderwijs van Jezus aan Zijn leerlingen. De leerlingen van Jezus zijn hier de twaalf apostelen. Maar het onderwijs komt ook tot ons. Jezus geeft de opdracht aan ons om elkaar lief te hebben. Hij spreekt over een gebod. Met andere woorden: je bent verplicht om elkaar lief te hebben. Maar is dat niet gemakkelijker gezegd dan gedaan? En kun je liefde eigenlijk wel “bevelen”? Liefde is toch iets wat uit het hart opkomt? Juist in deze periode staan we extra stil bij vrijheid. Als je een bevel krijgt, en dat bevel moet je opvolgen, dan ben je juist niet vrij. Tenminste, dat zouden we in eerste instantie zeggen. Toch houdt het bevel van Jezus geen onvrijheid in. Daar kom ik straks op terug.

In onze evangelielezing kwam het woord “liefde”, ἀγάπη in Grieks, 4 keer voor, en het werkwoord “liefhebben”, ἀγαπάω in het Grieks, kwam in onze evangelielezing 5 keer voor. Het zelfstandig naamwoord “liefde” en het werkwoord “liefhebben”, deze twee woorden vormen de kernwoorden tijdens deze dienst. Het zou daarom mooi zijn als u er deze zondag over nadenkt wat het woord “liefde” betekent en ook over wat het werkwoord “liefhebben” betekent. Schrijf voor zover mogelijk na de dienst eens op papier welke definitie je van het woord “liefde” geeft en welke definitie je van het werkwoord “liefhebben” geeft. En schrijf ook een paar kernwoorden op die met “liefde” en “liefhebben” te maken hebben. Zodra je dat gedaan hebt, bespreek als echtpaar of in het gezin met elkaar eens de antwoorden die je hebt opgeschreven. Of als je alleen bent, denk er eens over na of anderen dezelfde definitie van “liefde” en “liefhebben” zouden geven, of juist niet. 

Jezus gebiedt Zijn leerlingen om elkaar lief te hebben. Dat doet Hij heel nadrukkelijk. En dat is niet bepaald zonder reden. Denk maar aan de laatste maaltijd die Jezus met Zijn twaalf leerlingen houdt. Er ontstaat dan onenigheid onder de twaalf leerlingen over de vraag wie van hen de belangrijkste is. Jezus maakt duidelijk dat zo’n vraag niet goed is. Hij laat zien dat Hijzelf de nederigste positie bij uitstek inneemt. Dat maakt Hij nog eens extra duidelijk nu Hij binnenkort als mens afscheid van Zijn leerlingen zal nemen.

Nog maar enkele uren en dan zal Jezus sterven aan een kruis. En vervolgens zal Hij na drie dagen opstaan uit de dood. Dat mochten we pasgeleden nog gedenken met Pasen. Maar eerst dus het kruis. Jezus zegt: “Er is geen grotere liefde dan je leven te geven voor je vrienden.” Wil je aan de grootste liefde voldoen, dan geef je je leven voor je vrienden. En dat is precies wat Jezus gedaan heeft, zonder gebrek. Hij sterft aan het kruis. Zo heeft Hij de kloof tussen God en mens gedicht. Als we geloven in het werk van Jezus, dan leven we voor eeuwig.

God de Vader heeft Zijn Zoon Jezus lief. Dat was al zo nog voordat de wereld bestond. En omdat Jezus gehoorzaam is aan de wil van Zijn Vader, daarom blijft Jezus in de liefde van de Vader. Jezus is geworteld in de liefde van de Vader. En de leerlingen van Jezus hebben hun wortels in Jezus. Jezus beveelt Zijn leerlingen om in Zijn liefde te blijven. Jezus is de ware Wijnstok en Zijn Vader is de Wijngaardenier. Wie in Jezus blijft, die draagt veel vrucht. 

Jezus heeft Zich aan de geboden van Zijn Vader gehouden. Hij blijft hiermee in de liefde van Zijn Vader. De leerlingen van Jezus dienen zich daarom aan de geboden van Jezus te houden. Pas dan blijven ze in de liefde van Jezus. Een volgeling van Jezus is te herkennen aan diens gehoorzaamheid: dat is door in liefde de opdrachten te doen die Jezus geeft. En welke opdrachten dat zijn, kom je te weten door het evangelie te lezen.

Sowieso streeft een volgeling van Jezus naar de volkomen vreugde in Jezus. Dat in de wetenschap dat deze vreugde eens volmaakt zal zijn. Zoals een schilder alleen vreugde in zijn schilderij heeft als dat schilderij helemaal af is en goed gelukt is. Want pas dan is het een echt schilderij. Jongens en meisjes, misschien ben je wel eens in de dierentuin geweest en zag je daar een dier dat je heel mooi vindt. Je wilt dat dier daarom natekenen. Dan kun je alleen blij over die tekening zijn als die tekening helemaal af is en gelukt is, toch. Je hebt geen vreugde in een tekening die nog niet af is. Je bent pas alleen tevreden als die helemaal gelukt is. Als je het dier mooi hebt nagetekend. Dan pas ben je tevreden over het resultaat.

Jezus zegt tegen Zijn leerlingen: “Dit is Mijn gebod, dat u elkaar liefhebt.” Jezus heeft Zijn twaalf leerlingen lief. Maar niet alleen hen. Jezus heeft iedereen lief die erkennen dat Hij hun Heere en Heiland is.

Jezus zegt tegen Zijn leerlingen: “Heb elkaar lief, zoals Ik u liefgehad heb”. De liefde doet je naaste geen kwaad. Daarom is de liefde de vervulling van de wet. Wie de ander liefheeft, die heeft de wet vervuld. Ik ben ervan overtuigd dat als iedereen zijn medemensen liefheeft, dat er dan geen oorlogen meer zijn. Maar helaas zijn er wel oorlogen. Je hoeft het nieuws maar te volgen en je ontdekt dat er nog steeds oorlogen zijn. Ook afgelopen week kwam het in het nieuws. Denk alleen al aan de oorlog in Oekraïne. Die oorlog duurt inmiddels al drie jaar. Alleen al als moord niet meer voorkomt, dan kan al veel leed worden voorkomen. Oorlog staat lijnrecht tegenover “liefde”. Dat zult u het met mij eens zijn. Je leert de liefde in het bijzonder kennen uit het feit dat Jezus Zijn leven voor ons heeft gegeven. Daarom horen ook wij ons leven te geven voor onze broeders en zusters. Wel realiseert Johannes zich dat het niet vaak voorkomt dat iemand lichamelijk moet sterven voor een ander. 

Daarom geeft Johannes ons een concreet handvat. Ik geef naar aanleiding daarvan een voorbeeld vanuit onze tijd. Stel dat er iemand is die meer dan genoeg heeft om van rond te komen. Ik stel me daarbij voor: iemand met een hoog inkomen, veel geld, een groot huis, en een Mercedes naast de deur. En eigenlijk kan hij als het moet wel een nog groter huis en nog wel een paar grote auto’s erbij kopen. Maar hij ziet ondertussen dat een broeder of zuster gebrek lijdt. Hij ziet dus iemand die maar amper kan rondkomen. Het scheelt niet veel of diegene komt om van de honger. Kan in de schatrijke man Gods liefde blijven, als die man helemaal niets doet aan zijn gebrek lijdende broeder? De situatie kan herkenbaar zijn. Iemand waarvan je weet dat hij nauwelijks kan rondkomen, omdat diegene bijvoorbeeld zijn baan is kwijtgeraakt. Als je zelf meer dan genoeg hebt, ben je geroepen om de ander in nood een handje te helpen. Dat kan bijvoorbeeld door die ander een etentje aan te bieden. Of nieuwe kleren voor hem te kopen. 

Sowieso is het principe om naar elkaar om te zien erg belangrijk. Een bezoekje kan de ander bemoedigen, maar een kaartje natuurlijk ook. Liefde komt tot uiting in het hebben van een nederige en ootmoedige houding, om zo bewogen te zijn met de ander. De Engelse bisschop J.C. Ryle schrijft: “Ware liefde vraagt niet altijd: ‘Wat zijn mijn rechten? Word ik behandeld zoals ik verdiend heb?’, maar ware liefde vraagt ook: ‘Hoe kan ik het beste de vrede bevorderen? Wat kan ik doen om de ander te stichten?’” [einde citaat]

Voor liefde lever je altijd iets van jezelf in. Denk bijvoorbeeld eens aan het huwelijk. Als twee mensen elkaar liefhebben en met elkaar getrouwd zijn, dan delen ze hun levens met elkaar. Ja, het woord “liefde”, dat betekent volgens het woordenboek van Van Dale: “warme genegenheid en belangstelling”. Je kunt warme genegenheid en belangstelling hebben voor jezelf, maar natuurlijk ook voor de ander. Het kerngebod voor ons is: heb de Heere lief met heel je hart, met heel je ziel en met heel met je verstand en met heel je kracht, en heb je medemens lief als jezelf.

Paulus borduurt in zijn brieven voort op het kerngebod. Als christen leef je in de vrijheid van God. God Zelf heeft je dan vrijgemaakt uit de macht van het verkeerde, en daardoor jaag je van harte het goede na. Dan leef je in de echte vrijheid. Met andere woorden: dan jaag je de ware liefde na. Morgen is het 5 mei. Dan is het Bevrijdingsdag. Dat is een nationale feestdag. Een dag waarop mijns inziens zoveel mogelijk mensen vrij moeten zijn om extra stil te staan bij de waarde van vrijheid. We denken op Bevrijdingsdag in het bijzonder terug aan het moment dat ons land bevrijd werd van de Tweede Wereldoorlog. 5 mei 1945 was de eerste dag dat de Tweede Wereldoorlog in Nederland voorbij was. Het is iets om dankbaar voor te zijn dat er geen andere landen zijn die bommen over ons land gooien. Helaas is dat in een aantal andere landen anders. 

Vandaag is het 4 mei. We herdenken vandaag de slachtoffers van Tweede Wereldoorlog. We herdenken vandaag ook de slachtoffers van de onafhankelijkheidsoorlog in Indonesië en de slachtoffers van oorlogssituaties en bij vredesoperaties daarna. Daarom zijn we vanavond om 20.00 uur twee minuten stil. Op 10 mei 1940 vielen Duitse troepen Nederland binnen. Maar bij de Maasbruggen in Rotterdam werd in 1940 flink verzet gepleegd door het Nederlandse leger. Toch bombardeerden de Duitse luchtmacht op 14 mei 1940 het Rotterdamse centrum. In slechts een kwartier tijd was hierdoor een groot deel van Rotterdam verwoest. Meer dan 800 mensen kwamen daardoor om het leven en ongeveer 80.000 Rotterdammers werden in één klap dakloos. Aangrijpend. Nederland reageerde geschokt. Gelukkig is de stad weer opgebouwd, het resultaat daarvan zien we om ons heen. Rotterdam is weer prachtige stad geworden, met veel mooie architectuur. Maar wat werd er flink geleden tijdens de Tweede Wereldoorlog.

De vlag van Nederland bestaat uit de kleuren rood, wit en blauw. Je ziet vandaag en morgen bij veel gebouwen de Nederlandse vlag uithangen. Waar komt de drieslag rood-wit-blauw vandaan? De Nederlandse vlag is de eerste vlag ooit met een indeling in drie evenwijdige banen. De uniformkleuren van Willem van Oranje waren wit en blauw. Oranje zit in de naam van deze Willem. Willem van Oranje, die leefde in de 16e eeuw, hij was stadhouder van de gewesten Holland, Utrecht en Zeeland. Willem van Oranje leidde tijdens de Tachtigjarige Oorlog de Nederlandse opstand tegen Spanje. Het is niet bekend waarom het oranje in de Nederlandse vlag later vervangen werd door rood. Waarschijnlijk komt dat omdat de kleur oranje niet goed te herkennen was op zee. Daarom vlaggen we rood-wit-blauw. De kleur rood symboliseert moed en kracht, de kleur wit symboliseert vrede en eerlijkheid, en de kleur blauw symboliseert trouw en vastberadenheid. 

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er de Holocaust. In de Holocaust werden bijna 6 miljoen Europese Joden vermoord. Als je vandaag eens enkele minuten de tijd neemt om dat op je in te laten werken, de massamoord op Joden, hoe verschrikkelijk dat was. Dan ga je morgen bewuster Bevrijdingsdag vieren. Morgen is het precies 80 jaar geleden dat Nederland bevrijd werd van de Tweede Wereldoorlog. We staan morgen extra stil bij de waarde van de vrijheid, en bij de waarde van de democratie en bij de waarde van de mensenrechten. Ieder mens is een schepsel van God. In de Bijbel lezen we zelfs dat de mens gemaakt is naar Gods beeld. Broeders en zusters hier in de kerk, en thuis meekijkend en meeluisterend, wees daarom zuinig op uw eigen lichaam en ook op de lichamen van anderen. Hoe kunnen we deze wereld mooi maken en ook mooi houden?

Laten we de Bijbel daarin ter hand nemen. In de Bijbel staat: handel niet uit geldingsdrang of uit eigenwaan, maar acht in alle bescheidenheid de ander belangrijker dan uzelf. Heb niet alleen uw eigen belangen voor ogen, maar ook die van de ander. Laat onder u de gezindheid heersen die Christus Jezus had. Tot zover het citaat uit de Bijbel, en wel uit de brief van Paulus aan de Filippenzen. Nou, als je deze oproepen van Paulus serieus neemt, dan kun je ook in moeilijke situaties staande blijven. Als je vanwege je geloof uitgelachen wordt, is dat vervelend. Denk dan eens aan Jezus. Hij heeft zelfs gebeden om vergeving voor degenen die Hem hebben gekruisigd. Als je dat op je laat inwerken, dan krijg je moed en kracht om zelfs je vijand lief te hebben. 

Graag zou ik u willen vragen om erover na te denken welke talenten u hebt. Denk er eens over na waar u goed in bent. En stel vervolgens de vraag aan uzelf: “Hoe kan ik mijn talenten gebruiken ten dienste van de ander?” Hoewel we mensen blijven met tekortkomingen, zolang we hier zijn, toch hebben we van God ook talenten gekregen. En de hemelse Vader vraagt van ons om onze talenten te gebruiken ten dienste van de ander en ook om onze talenten te gebruiken in de dienst aan God. 

Jezus heeft Zijn leerlingen lief. Daarom noemt Hij hen “vrienden”. Jezus heeft niets voor hen achtergehouden. Hij heeft hun alles geopenbaard wat de Vader Hem heeft bekendgemaakt. Jezus zegt tegen Zijn leerlingen dat zij Hem niet hebben uitgekozen, maar dat Hij hen heeft uitgekozen. Jezus doelt hier op Zijn roep tot hen om apostelen te worden. Jezus heeft twaalf apostelen uitgekozen om medegrondleggers te zijn van de christelijke kerk. 

Jezus noemt twee redenen waarom Hij deze twaalf personen tot apostelen heeft uitgekozen. Het eerste doel is: ze moeten op weg gaan en vrucht dragen, blijvende vrucht. Jezus doelt hier op de taak die zij hebben: ze zijn de aangewezen personen om het evangelie van Christus te verkondigen onder de mensen. De apostelen hebben de opdracht om hun Meester te dienen, om zo vrucht te dragen in geloof. De apostelen hebben de taak om anderen te vertellen over hun Meester. Dan zal dat ook als vrucht hebben dat andere mensen hun geluk in Jezus zullen vinden. Tegelijkertijd zullen de apostelen tegenstand ondervinden. Maar Jezus belooft hen de Trooster te zullen zenden. De Trooster is de Heilige Geest. De Trooster zal over Jezus getuigen. Ook de apostelen zullen over Jezus getuigen aan anderen. Als de apostelen elkaar liefhebben, dan laten ze de gezindheid van Jezus zien aan de mensen. Jezus heeft met Zijn verkiezing van de twaalf apostelen ook een ander doel: namelijk dat de twaalf apostelen zullen bidden. Dat ze zullen bidden om Gods kracht en hulp bij het uitvoeren van hun taken.

Gebed is elke dag belangrijk. Ook voor ons. Als wij tot God bidden om tot eer van Hem te leven, dan zal Hij ons daarin helpen. Broeders en zusters, bid dagelijks: o Heere, help mij om U lief te hebben boven alles en help mij om mijn naaste lief te hebben als mijzelf. Ja, dan komt God u tegemoet. Want dat is een gebed in de geest van Christus. Dat gebed verhoort de Heere altijd. Ik wens u vandaag en morgen goede dagen toe rond herdenken en vieren. 

Amen.